Regionalni forum urednika održan u Sjevernoj Makedoniji
Urednici iz Albanije, Bosne i Hercegovine, Kosova, Crne Gore, Sjeverne Makedonije i Srbije okupili su se u Ohridu kako bi razmjenili svoje stavove o osnovnim etičkim principima novinarstva.
Sastanak „Novinarska etika: stare dileme i novi izazovi“ organizovan od 30. avgusta do 2. septembra, pružio je platformu medijskim profesionalcima iz regiona za razmjenu iskustava i diskusiju o novim etičkim izazovima i starim dilemama u novinarskoj profesiji.
Izvještavanje o samoubistvu i femicidu, interni etički kodeksi, regionalni i globalni profesionalni izazovi i etična komunikacija sa publikom, bile su neke od tema o kojima je razgovaralo 29 urednika i predstavnika medijskih NVO-a.
Ognen Janeski, urednik i TV voditelj na TV 24 iz Sjeverne Makedonije, smatra da će ulogu urednika uskoro izmijeniti i smanjiti vještačka inteligencija. Ipak, ne treba zanemariti važnost sopstvenog iskustva u sprovođenju novinarstva.
„Transformišemo medije i novinarstvo i pri tome treba da imamo na umu sve stvari koje možemo da naučimo od starijih i iskusnijih, a to su obično urednici“, kaže Janeski.
Urednici treba da usmjeravaju i pomažu mladim novinarima i drugim kolegama u redakcijama kako bi obezbijedili kvalitetan novinarski proizvod. To bi trebalo da bude uloga urednika, a ne maltretiranje i pretvaranje da su bolji od drugih, smatra Žarka Radoja, novinarka i urednica iz Srbije.
„Iz nekih prethodnih iskustava mogu reći da veliki broj urednika sprovodi politiku firme i nadređenih. To je ozbiljan problem jer dovodi do autocenzure, pa čak i do otvorene cenzure“, ističe Radoja, jedna od govornica na Forumu urednika.
Jedna od tema o kojoj se razgovaralo tokom događaja bila je važnost etičkih kodeksa za današnje novinarstvo, posebno mehanizama unutrašnje samoregulacije, kreiranih u medijima. Lufti Dervishi, urednik i trener istraživačkog novinarstva koji se zalaže za unapređenje etičkih standarda u albanskim medijima, takođe je bio među učesnicima Foruma urednika. On smatra da su etički kodeksi još važniji u internet i digitalnom dobu.
„Kada izvještavate o skandalu, nesreći, zemljotresu, samoubistvu, ubistvu žena ili masovnim ubistvima, najbolji vodič za novinare je kodeks ponašanja. Kako biti profesionalniji kada izvještavate o temi o kojoj će svi pisati – morate da se izdvojite. Jedini način da se izdvojite iz digitalne gomile je da budete profesionalniji, a jedini način da postanete profesionalniji je da se usudite, poštujete i primijenite etički kodeks“, kaže Dervishi.
Da se vratim na osnove stvari
Forum urednika u Ohridu bio je drugi sastanak regionalnih urednika u organizaciji SEENPM-a i partnerskih organizacija sa Zapadnog Balkana. Ove godine sastanak je održan u okviru projekta „Izgradnja otpornog novinarstva na Zapadnom Balkanu“ koji sprovodi SEENPM u partnerstvu sa Transitions, BIRN Kosovo i članovima SEENPM-a – Mediacentar Sarajevo, Institut za medije Crne Gore, Albanski medijski institut, Novosadska novinarska škola i Makedonski medijski institut. Projekat podržava Nacionalna zadužbina za demokratiju NED.
Tokom sljedeće faze projekta, urednici i novinari iz Albanije, Bosne i Hercegovine, Kosova, Crne Gore, Sjeverne Makedonije i Srbije dobiće priliku da učestvuju u projektu i proizvode cross-border priče.
Učesnici Foruma istakli su da je to jedinstvena prilika da se medijski profesionalci okupe i razgovaraju o nekim od najvažnijih etičkih dilema sa kojima se svakodnevno suočavaju.
„Interesantno je da smo svi pominjali veoma jednostavne primjere, ali veoma teške za rukovanje, na primjer da li da objavimo fotografiju nekoga ko nije javna ličnost, da li da prijavimo da je neko ubijen ako nismo sigurni u tu informaciju, da li da objavimo dokumente za koje vjerujemo da su provjereni i istiniti, ali nemaju doslovan izvor…“, objašnjava Janeski.
Sastanak je takođe ponudio prostor urednicima da podijele iskustva iz svojih zemalja i uporede ih sa drugima.
„Okupljanje u Ohirdu je bilo posebno jer nije upalo u zamku predavanja i pričanja šta je dobro, a šta nije. Više se radilo o inspirisanju i razmjeni iskustava širom regiona o tome šta funkcioniše u jednoj zemlji, a šta u drugoj“, zaključuje Dervishi.